CERN to nie tylko współpraca naukowa. Silnie rozwija się również kooperacja Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych z naszym krajowym przemysłem.
“For the past 30 years, the Polish industry has been collaborating with CERN and has been very successful in various technical domains, such as cryogenics, mechanical engineering, electrical engineering and IT. The contracts and orders entrusted to Polish companies have been carried out with good quality and due diligence. They are solid business partners and demonstrate a high level of specialisation.”
„Od 30 lat polski przemysł współpracuje z CERN i odnosi duże sukcesy w takich dziedzinach jak kriogenika, inżynieria mechaniczna, elektrotechnika czy informatyka. Powierzone polskim firmom kontrakty i zlecenia zostały wykonane z dobrą jakością i należytą starannością. Polacy są solidnymi partnerami biznesowymi na wysokim poziomie specjalizacji.”
Anders Unnervik, Head of Procurement and Industrial Services CERN
Współpraca CERN z polskim przemysłem została zainicjowana już w roku 1992 przez dr. Tadeusza Dobrowolskiego z Państwowej Agencji Atomistyki, a następnie rozwinięta przez prof. Macieja Chorowskiego, pierwszego polskiego Łącznika Przemysłowego (ILO – Industry Liaison Officer) z Organizacją. Pierwsze pilotażowe dostawy były realizowane przez firmy, które liczyły na udział w budowie elektrowni atomowej w Żarnowcu i dysponowały zaawansowanymi technologiami mechanicznymi i próżniowymi. Firma RAFAKO z Raciborza wyprodukowała kriostat do testowania prototypowego ciągu magnesów akceleratora LHC, natomiast firma CHEMAR z Kielc była dostawcą naczyń próżniowych do stanowiska testów magnesów. METALCHEM-Kościan dostarczyła dennice do dużych zbiorników gazowych. Dostawy przemysłowe dla Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych realizowane były też przez KrioSystem z Wrocławia oraz Turbotech z Płocka, obejmując m.in. kriostaty do badań materiałowych w nadciekłym helu oraz elementy elektroniki. Kriosytem od wielu lat jest stałym dostawcą urządzeń kriogenicznych dla Labotratorium, wykonuje kompleksowe zlecenia obejmujące projekt, produkcję, testy i montaż w CERNie. W ramach dostaw do CERN Kriosystem wykonał m.in. kriogeniczne skrzynie zaworowe tzw. Valvebox do testów magnesów nadprzewodzących w hali magnesów B180; kriogeniczne linie przesyłowe do skroplonego helu pracujące w hali testów SM18. Obecnie realizuje dla CERNu helowy system kriogeniczny do testów nowego typu magnesów nadprzewodzących dla projektu High Luminocity LHC. W CERN działają również urządzenia wyprodukowane przez firmę ZPAS z Woliborza, które stworzyły szkielet do zabudowy kluczowych jednostek napędu Wielkiego Zderzacza Hadronów. Z kolei Przedsiębiorstwo Badawczo – Wdrożeniowe Frako-Term Sp. Z o.o. współpracuje z CERN w zakresie produkcji elementów miedzianych i aluminiowych.
Do grona polskich firm współpracujących z CERN należy też zaliczyć Creotech Instruments (CTI) – firmę założoną przez fizyka i dwóch inżynierów, którzy spotkali się w CERN. Obecnie CTI jest stałym producentem elektroniki dla CERN i cieszy się współpracą z zespołami inżynierskimi CERN w ramach umowy ramowej na świadczenie usług doradczych w zakresie inżynierii elektronicznej. CTI stała się jednym z czterech w Europie centrów wspierających CERN w projektowaniu elektroniki dla przyszłych akceleratorów i eksperymentów z dziedziny fizyki wysokich energii działających przy Wielkim Zderzaczu Hadronów. Długotrwała współpraca z CERN i wkład w inicjatywę Open Hardware pomogły firmie nawiązać relacje biznesowe z innymi instytucjami Big Science i zainspirowały najnowszy projekt w CTI, skupiający się na rozwoju technologii kwantowych.
Polskie firmy dokonują też udanych transferów technologii z CERN do przemysłu, czego przykładem jest spółka TECHTRA Sp. z o.o., która pozyskała od CERN licencję na produkcję i komercjalizację folii GEM (Gas Electron Multiplier). Produkowane w Polsce folie są kluczowym elementem detektorów promieniowania nowej generacji, które coraz częściej są stosowane zarówno w CERN, jak i w innych ośrodkach naukowych. Obecnie TECHTRA jest jedynym komercyjnym producentem tych folii
w Europie.
Dostawy do CERN realizowane są również m.in. przez firmy FORMAT, Zakład Produkcji Doświadczalnej CEBEA z Bochni oraz ZEC SERVICE, który został dwukrotnym laureatem nagrody CMS Gold Awards za dostawy elementów systemów chłodzących na potrzeby eksperymentu CMS.
“As former head of Procurement for Accelerator and Technology Section, I was interacting closely with the Polish industry and the Polish Industry Liaison Office for many years. Professionalism and high-end quality products are the words that first come to mind when describing industrial activities undertaken by Polish industry in the framework of the CERN contracts. Achievements to date are made possible by working closely with the Industry Liaison Office who continuously provides strong support to CERN by: promoting CERN and its Procurement supporting rules; facilitating the flow of communication between CERN and the Polish industry; raising awareness; helping the sourcing efforts; and providing advice on opportunities for doing business with CERN.”
„Jako były szef Sekcji Zakupów Technologii Akceleratorowych przez wiele lat ściśle współpracowałem z polskim przemysłem i Biurem CERN ILO. Profesjonalizm i wysokiej jakości produkty to słowa, które w pierwszej kolejności przychodzą mi na myśl gdy opisuję działania podejmowane przez polski przemysł w ramach kontraktów CERN. Ścisła współpraca z Biurem ILO zapewniła wsparcie CERN poprzez: promowanie CERN i zasad realizacji zamówień; komunikację; zwiększanie świadomości; pomoc w pozyskaniu kontaktów do dostawców i promocję realizacji zamówień dla CERN.
Jerome Pierlot – former Head of Procurement for Accelerator and Technology Section
Organizowane były również wystawy i misje gospodarcze firm, zainteresowanych współpracą z CERN.
Pierwsza wystawa Poland@CERN pod auspicjami Polskiej Agencji Atomistyki miała miejsce w 1995r, wzięło w niej udział 30 firm, które w dużej części stały się później dostawcami CERN. Druga wystawa Poland@CERN miała miejsce w roku 2000 i potwierdziła dobre przygotowanie polskiego przemysłu do współpracy z Laboratorium.
Ostatnia misja Poland@CERN 2019 zorganizowana przez Wrocławski Park Technologiczny S.A. oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju odbyła się w kwietniu 2019r. W ciągu 3 dni, ponad 20 firm i instytucji reprezentowanych przez ponad 60 uczestników wzięło udział w ponad 120 spotkaniach networkingowych.
Więcej o misji Poland@CERN 2019 można przeczytać tu:
http://big-science.pl/biznes-spotyka-sie-z-nauka-czyli-polandcern-2019/
Tekst opracowała: Sylwia Wójtowicz, CERN ILO, tel. 532 149 175, sylwia.wojtowicz@ncbj.gov.pl