Zderzacz LHC jest niekwestionowanie najgłośniejszym osiągnięciem CERNu. Nie tylko jest on największym akceleratorem jaki do tej pory wybudowano ale dostarczył on bezcennych nowych pomiarów właściwości bozonu Higgsa. Pomimo sukcesów LHC nie dostarczył odpowiedzi odnośnie teorii spoza Modelu Standardowego potocznie zwanej Nową Fizyką. W celu efektywniejszego poszukiwania zjawisk spoza Modelu Standardowego (MS) naukowcy z CERNu wraz z badaczami z Polski zaczęli projektować przyszły kołowy zderzacz cząstek (tzw. Future Circular Collider, FCC). Projekt ten zyskał w zeszłym roku poparcie europejskiego komitetu zajmującego się przyszłością fizyki cząstek elementarnych (European Strategy for Particle Physics) i stał się tym samym głównym kandydatem do przyszłej realizacji. FCC zakłada budowę nowego podziemnego tunelu o długości ok. 100km, w którym znaleść by się miały dwa akceleratory. Jednym z nich jest zderzacz elektron – pozyton a drugim proton – proton. Jest to analogiczna sytuacja do zderzaczów LEP i LHC.
Zderzacz elektron – pozyton będzie działał na kilku energiach produkując inne cząstki. Najniższą energią jest tzw. próg na produkcję Bozonu Z tj. 91 GeV. Planowanie jest zebranie 10^13 takich bozonów co stanowi największa próbkę tych czastek jaka kiedykolwiek została zarejestrowana. Próbka ta pozwoli na ekstremalne precyzyjne pomiary sektora elektrosłabego w Modelu Standardowego oraz niezależnie zostanie użyta do pomiarów w fizyce ciężkich zapachów wyprzedzając w tym zakresie obecny eksperyment Belle2. Kolejnym progiem energetycznym jest próg 161 GeV, gdzie produkowane są dwa bozony W. Pomiary ich właściwości stanowią dopełnienie pomiarów elektrosłabych na FCC. Pomiary te są niezwykle czułe na zjawiska spoza MS. Nowe cząstki nieprzewidziane w ramach MS mogą modyfikować efektywnie sprzężenia odziaływań elektrosłabych, które będa zmierzone z 0.1% dokładnoscią. Projekt FCC zyskuje więc czułość na cząstki Nowej Fizyki dochodzących do 100TeV.
Kolejnym progiem energetycznym który będzie mierzony jest energia 240GeV przy której optymalnie jest zmierzenie właściwości Bozonu Higgsa. Pomimo odkrycia tego Bozonu na zderzaczy LHC nie jest możliwy pomiar jego właściwości bez założeń teoretycznych. Taką możliwość stwarzają tylko zderzacze leptonowe tj. FCC. Ostatnim progiem energetycznym jest energia 365GeV, przy której produkowana jest para kwarków top. Czyste środowisko zderzeń leptonów pozwala na pomiar masy tych kwarków z nieporównywalną precyzją do innych projektów.
Polscy naukowcy pod przewodnictwem prof. dr. hab. Tadeusza Lesiaka uczestniczą w projekcie od samego jego początku. Zważywszy na spore doświadczenie z czasów akceleratora LEP Polacy włączyli się aktywnie w symulacje Monte Carlo i przygotowali nowe generatory dedykowane do warunków jakie będa panować w FCC. Drugim frontem działań prowadzonym przez Polskich badaczy jest optymalizacja przyszłych detektorów pod określone procesy fizyczne. Naukowcy z IFJ PAN otrzymali grant europejski w ramach Horizon 2020 którego zadaniem jest budowanie międzynarodowej współpracy wokół projektu FCC, która w razie otrzymania finalnej pozytywnej decyzji odnośnie budowy zajmie się jego budową i operacją.